Najlepsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Autor:
Anna Dudzińska
Data publikacji:
01 Marzec 2022
Odsłuchaj tekst

Najlepsze atrakcje dla dzieci na Śląsku, czyli "Śladami rolnika Rybki"

Najlepsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Najlepsze atrakcje dla dzieci na Śląsku tylko tutaj! 

Przejechać przez Śląsk i nie odwiedzić Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach to tak jak być w Paryżu i nie zobaczyć wieży Eiffla, albo pojechać do Egiptu i nie zrobić sobie zdjęcia w cieniu piramid. Jeśli kogoś nie przekonują emblematy UNESCO, która umieściła ten obiekt na Liście Światowego Dziedzictwa, to może odwołam się do historii i podpowiem, że to właśnie w tym miejscu rozpoczęła się historia przemysłu, która wpłynęła na rozwój i bogactwo całego regionu.

To w Tarnowskich Górach 10 stycznia 1788 roku uruchomiono maszynę parową. Była to pierwsza maszyna, którą przywieziono na kontynent europejski wkrótce po tym, gdy wyprodukowano ją w Wielkiej Brytanii. Moment ten opisuje się jako symboliczne rozpoczęcie rewolucji przemysłowej w tej części świata. Wydarzenie to odbiło się tak szerokim echem, że na Śląsk przyjeżdżali znakomici goście, by ten cud techniki oglądać. Okolice Tarnowskich Gór wizytował król pruski Fryderyk Wilhelm II i jego syn Fryderyk Wilhelm III, przedstawiciele tureckiego sułtana, a także niemiecki poeta Johann Wolfgang Goethe, który całą rzecz opisał. Czy ta historia wystarczy, by namówić najmłodszych na wyprawę do Tarnowskich Gór? Jestem o tym przekonana.

Najlepsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Tarnowskie Góry, Zabytkowa Kopalnia Srebra, fot. T. Renk, www.slaskie.travel

O tym jak Rybka wykopał srebro

Wyprawę do źródeł śląskiego przemysłu proponuję rozpocząć od Zabytkowej Kopalni Srebra i opowieści o rolniku Rybce, który - jak chce legenda - w czasie pracy w polu wykopał skałę, która zwróciła jego uwagę lśniącą powierzchnią. Rybka pokazał odnaleziony skarb właścicielowi terenu Piotrowi Rohemowi i tak rozpoczęła się śląska „gorączka srebra”. Na przełomie XV i XVI w. wieść o odkryciu tego kruszcu w rejonie Tarnowic Starych (bo taką pierwotną nazwę nosiły Tarnowskie Góry) przyciągnęła w to miejsce bezrobotnych i tych, którzy chcieli szybko się wzbogacić.

Całkiem podobnie jak kilka wieków później gorączka złota zawładnęła umysłami poszukiwaczy przygód w Stanach Zjednoczonych. W niedługim czasie Górny Śląsk zaczął rozkwitać i stał się głównym ośrodkiem wydobycia ołowiu i srebra. Przez wieki wykopano tu 20 tysięcy szybów i ponad 150 kilometrów podziemnych chodników. Ta historia rozpoczyna się jak w bajce i chyba tak najlepiej opowiadać o niej dzieciom. Nawet nie zauważą jak samochód, którym podróżujecie do Tarnowskich Gór, zaparkuje w pobliżu zabytkowej kopalni i jak na ich głowę przewodnik założy kask ochronny.

Wyprawa szlakiem, którego początek wyznaczył rolnik Rybka, będzie fascynującą przygodą, która zapamiętają na długie tygodnie. Zwiedzanie kopalni odbywa się tylko z przewodnikami, dlatego warto wcześniej zarezerwować bilety i koniecznie pamiętać o ciepłym ubraniu. Po zwiedzeniu multimedialnej ekspozycji zjeżdżamy pod ziemię, gdzie niezależnie od pory roku panuje stała, niewysoka temperatura. Niestety, nawet najciekawsza podróż, w czasie której marzną rączki i nóżki zamieni się w koszmar, dlatego zadbajcie o odpowiedni ubiór zwiedzając tutejsze, najlepsze atrakcje dla dzieci na Śląsku.

Najlepsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Tarnowskie Góry, Zabytkowa Kopalnia Srebra, fot. Zabytkowa Kopalnia Srebra

Podziemny świat tarnogórski

Wyobraźmy sobie dwa miasta – jedno pod drugim. Podziemne i naziemne. U góry mieszkają ludzie, spacerują ulicami, chodzą do pracy i zawożą dzieci do przedszkola. W Tarnowskich Górach mają w sumie do dyspozycji 220 km dróg. Niewiele mniej, bo 150 km znajduje się pod miastem. Tam nigdy nie dociera światło – przez wieki w tych podziemnych chodnikach uwijali się gwarkowie, czyli górnicy wydobywający rudę ołowiu i srebra. Ubierali skórzane czapki chroniące ich głowy i zabierali kaganki z łojem albo lampy olejowe, które lekko rozświetlały im podziemne mroki, i ruszali do pracy. Strachliwych od razu uspakajam – nie po wszystkich górniczych chodnikach można dzisiaj spacerować. Wycieczka po tarnogórskich podziemiach potrwa zaledwie godzinę, a do przejścia mamy niecałe dwa kilometry.

Srebro, czyli skarb pod ziemią

Błyszcząca grudka, którą pod przewróconym drzewem znalazł rolnik Rybka, musiała robić wrażenie. Skała z domieszką srebra to tak zwana galena - ruda ołowiu. Jej wydobycie pozwala na otrzymywanie nie tylko szlachetnego metalu, ale także ołowiu i cynku. Srebro od samego początku wykorzystywane było do produkcji ozdobnych broszek, łańcuchów czyli biżuterii, dokładnie tak, jak robi się to dzisiaj. Jednak to nie kosztowności stanowiły o znaczeniu wydobywanego kruszca. Srebro było głównym środkiem płatniczym, wykorzystywanym do wyrobu monet. To właśnie z niego robiono także sztućce, ozdobne talerze czy lustra. Cynk w połączeniu z miedzią daje stop o nazwie mosiądz, z którego z kolei powstawały łuski pocisków. Tarnogórskie skarby przydawały się więc także przy prowadzeniu wojen. Wszystkie te skarby wydobywane były przez tarnogórskich gwarków. Łatwo sobie wyobrazić, w jak trudnych warunkach pracowali, gdyż w muzealnych gablotach zobaczyć możemy skórzane ubrania i chodaki potrzebne przy zejściu w podziemia, gdzie pracującym towarzyszył chłód i wilgoć.

Najmłodsi zwiedzający dziwią się, że w kopalni nie działają komórki. A tutaj nie tylko sieci komórkowej nie było. Brakowało wszystkiego – światła, toalet, ogrzewania i betonu wylanego na chodnikach – opowiada o kopalnianych warunkach przewodnik Stefan Foks. Warto przy tej okazji przypomnieć, że przygotowanie trasy turystycznej w Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach trwało ponad 16 lat. Tyle czasu potrzeba było, by zagwarantować zwiedzającym bezpieczeństwo, wzmocnić stropy i położyć instalacje elektryczne.

Przed wiekami gwarkowie kopali szyby, wchodzili pod ziemię i wydobywali galenę. Wtedy nawet nie przyszlo im do głowy że ich miejsca pracy będą znane, jako najlepsze atrakcje dla dzieci na Śląsku. Niezwykła historia wiąże się też z pierwszym zbiorem praw i obowiązków pracowniczych nazywanych „Ordunkiem Gornym”, który powstał już w 1582 roku. Kodeks - spisany po czesku, polsku i niemiecku - regulował warunki pracy i płacy w kopalniach srebra i ołowiu. Gwarkowie nie mogli pić alkoholu, musieli oddawać do ważenia tylko rudę dobrej jakości, nie wolno było im też spóźniać się do pracy, ani przeszkadzać innym, na przykład gwiżdżąc pod ziemią. Na początku XIX w., kiedy górnictwo rud zaczęło rozwijać się na skalę przemysłową, rozpoczęła działalność dwuletnia szkoła górnicza. Szesnastolatkowie po ukończeniu edukacji mieli pełne prawo do nazywania siebie gwarkami.

Najlepsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Tarnowskie Góry, Zabytkowa Kopalnia Srebra, fot. SMZT

To ich zatrudniano w kopalniach, by z wyrobisk, z których niektóre miały zaledwie pięćdziesiąt centymetrów wysokości, wydobywali galenę srebra. Pracowano po dwanaście godzin na dobę, a pierwsza zmiana zaczynała się o 5 rano i kończyła o 5 po południu. O komforcie i tym, co dzisiaj kryje się pod hasłem BHP, czyli bezpieczeństwo i higiena pracy można było tylko pomarzyć. Średnia długość życia nie przekraczała czterdziestu lat, ale i tak ludzie byli szczęśliwi, że mają pracę i mogą utrzymywać swoje rodziny. Aż do wyczerpania tarnogórskich skarbów mieszkali we wspaniale rozwijającym się regionie. Przy wydobyciu kruszców zarabiali nie tylko górnicy. Rozwijał się okoliczny handel, rzemiosło, a potem także górnictwo węgla kamiennego, niezbędne do funkcjonowania otwieranych w XIX wieku hut żelaza. Trasa, która pokonujemy, nie jest oczywiście tak stara, jak odkrywkowe kopalnie z czasów rolnika Rybki. Labirynt korytarzy, po których chodzimy, to pozostałość po otwartej w 1784 roku królewskiej kopalni kruszców Fryderyk. Współczesny szlak turystyczny łączy trzy szyby o wdzięcznych nazwach: Anioł, Żmija i Szczęść Boże.

Sztolnia Czarnego Pstrąga

Głównym problemem tarnogórskich górników była woda. Często jest ona sprzymierzeńcem człowieka, ale pod ziemią jest dokładnie odwrotnie. Wystarczyło wykopać szyb na głębokość czterech - sześciu metrów i już przeszkadzała w pracy. Co można z taką wodą zrobić? Górnicy zaczęli kopać sztolnie odwadniające, czyli takie przechylone nieco chodniki, którymi woda spływa na niższy poziom. Łatwo to sobie wyobrazić przechylając plastikową butelkę z wodą. Wody spływała delikatnie poza teren, w którym pracowano. Jedną z takich odwadniających sztolni możemy dziś przepłynąć łodziami. 

Najlepsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Tarnowskie Góry, Sztolnia Czarnego Pstrąga, fot. SMZT

Sztolnia Czarnego Pstrąga to kolejna atrakcja na naszym szlaku, który pokazuje najlepsze atrakcje dla dzieci na Śląsku. Tutaj również warto pamiętać o swetrach i grubych skarpetach. Zmarznięte dzieci naprawdę nie będą zadowolone, nawet gdyby pod ziemią spotkały naszego legendarnego rolnika Rybkę, za sprawą którego możemy dziś zwiedzać tarnogórskie podziemia. Przeprawa łodziami w Sztolni Czarnego Pstrąga trwa pół godziny, do podziemi wchodzimy szybem Sylwester, a wychodzimy z nich szybem Ewa. Woda oczywiście nie przestaje płynąć - wypływa do małej rzeczki Dramy, potem do Kłodnicy, Odrą do Bałtyku i przez cieśniny duńskie do Atlantyku. Ten system działa do dziś.

Jestem niezwykle ciekawa, co powiedziałby rolnik Rybka gdyby zobaczył te wszystkie cuda podziemnego świata. O czym opowiadałby swoim dzieciom zwiedzającym zabytkową kopalnię i płynącym łodziami starą, a nadal działającą sztolnią odwadniającą. Jak zachwycałby się cudami techniki, które wpłynęły na rozwój nie tylko Tarnowskich Gór, ale całego regionu. Jestem też ciekawa, czy w czasie wolnego weekendu spacerowałby ze swoją rodziną po hałdzie popłuczkowej.

Najlepsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Tarnowskie Góry, Sztolnia Czarnego Pstrąga, fot. SMZT

Z góry widać lepiej

Hałda popłuczkowa, czyli pozostałość po działających jeszcze na początku XX wieku zakładach, również została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. I właśnie na wysokości 17 metrów proponuję zakończyć naszą wyprawę w tarnogórską przeszłość. Z tej perspektywy lepiej docenić można, jak wielki wpływ miało odkrycie złóż ołowiu, srebra i cynku dla całego regionu, ale także uświadomić sobie, jaką cenę trzeba było za to zapłacić. Wzgórze usypane zostało z pokopalnianych odpadów, czyli tego, co zostawało po oddzieleniu drogocennego kruszywa od reszty skał. Trochę się tego nazbierało, a hałda pięknie zarosła zielenią po tym, jak eksploatację kopalni Fryderyk zakończono w 1913 r. To dowód na to, że przyroda jest w stanie zwyciężyć.

Przyrodniczą ciekawostką są murany galmanowe, które rosną nawet na glebach z dużą zawartością metali ciężkich. Z góry dojrzeć można nie tylko miasto Tarnowskie Góry z charakterystyczną wieżą ratusza,

Co jeszcze?

  1. Park Repecki
  2. Rezerwat Segiet.

Hałda znajduje się przy skrzyżowaniu ulicy Małej z Długą, ale można też wybrać się na dłuższy spacer, zostawiając wcześniej auto przy Kopalni Srebra. Co ciekawe, miejsce to zwróciło uwagę wojskowych w czasie II wojny światowej i stało się częścią niemieckiej linii obronnej, której pozostałości można zobaczyć na wzniesieniu.

Najlepsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Tarnowskie Góry, Park w Reptach, fot. T. Renk, www.slaskie.travel

Najlepsze atrakcje dla dzieci na ŚląskuKompleks Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach został w 2017 roku wpisany na prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO – listę najwazniejszych zabytków na świecie. To zaledwie piętnasty polski obiekt na tej liście zawierającej najcenniejsze przykłady światowego dziedzictwa od zabytków starożytności przez architekturę, parki narodowe, przez pomniki przyrody i krajobrazy kulturowe.  

Najlepsze atrakcje dla dzieci na ŚląskuPierwsza maszyna parowa, która pomogła przy odwadnianiu w kopalniach srebra i ołowiu na Górnym Śląsku, została wyprodukowana w Wielkiej Brytanii w 1786 r., rok później załadowano ja na okręt w porcie Cardiff. Przez Świnoujście, do Szczecina, Odrą spławiono ją do Dzieszowic, a następnie wozami przewieziono do Tarnowskich Gór. Za maszynę zapłacono 6976 talarów i 22 grosze srebrne.

Najlepsze atrakcje dla dzieci na Śląsku

Tarnowskie Góry, Skansen Maszyn Parowych, fot. T. Renk, www.slaskie.travel

(informacje zaczerpnięte z opracowań Józefa Piernikarczyka)

Najlepsze atrakcje dla dzieci na Śląsku - czytaj więcej:

Wśród obiektów Szlaku Zabytków Techniki wiele jest dostosowanych do przyjęcia rodzin z dziećmi. Wśród nich jest Zabytkowa Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach. Pod ziemię można zjechać nawet... z dziecięcym wózkiem.
Tarnowskie Góry, choć kojarzone przede wszystkim z obiektami Szlaku Zabytków Techniki, czyli Zabytkową Kopalnią Srebra i Sztolnią Czarnego Pstrąga , wpisanymi na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO – to również wspaniałe miejsce do wielu rekreacyjnych wycieczek wśród zieleni.
Tarnowskie Góry to dla mieszkańców aglomeracji woj. śląskiego perełka. Małe miasteczko, zaledwie 25 km od stolicy regionu, kusi turystów chcących odpocząć od wielkomiejskiego zgiełku. Od połowy 2017 roku to również miasto o randze międzynarodowej cieszące się rosnącym, w zawrotnym wręcz tempie, zainteresowaniem. A to za sprawą wpisu 28 obiektów z miasta na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, pierwszego w woj. Śląskim. Podpowiadamy co jeszcze zobaczyć w "mieście gwarków" podczas wycieczki do województwa śląskiego.
Ziemia tarnogórska od wieków była przekopywana w poszukiwaniu rud ołowiu, srebra oraz żelaza. Pamiątką po wydobywczej historii są szyby, kopalnie, kamieniołomy, wyrobiska i hałdy, które będą ważnymi punktami rowerowej wycieczki. W Tarnowskich Górach tereny i obiekty, które przez dziesiątki, a nawet setki lat były związane z górnictwem, dziś wpisane są na światową listę dziedzictwa UNESCO

Rowerowe najlepsze atrakcje dla dzieci na Śląsku:

Pętla rowerowa ma 62km i rozpoczyna się na rynku w Tarnowskich Górach. Przeznaczona jest dla średniozaawansowanych rowerzystów z rowerem górskim lub crossowym. Jednak mniej wprawieni cykliści, a także rodziny z dziećmi mogą wybrać krótszy wariant trasy, korzystając ze skrótów w Tarnowskich Górach (19km), Nakle Śląskim (30km) lub Świerklańcu (41km). Główna pętla prowadzi wyłączonymi z ruchu samochodowego drogami szutrowymi, leśnymi i alejkami parkowymi (63%), a także drogami asfaltowymi w ruchu ulicznym (37%).
Rowerowy, czarny szlak turystyczny prowadzący z przez najstarszą dzielnicę Tarnowskich Gór -Repty. Początek trasy stanowi Kopalnia Zabytkowa w Reptach, zaś koniec przystanek Wąskotorówki w Tarnowskich Górach. Trasa biegnie wzdłuż szlaku kolejki wąskotorowej. Po drodze mijane są: Rezerwat Segiet, Dol...
Szlak Stulecia Turystyki zaczyna się w Rybniku. W tym prawie 150-tysięcznym przemysłowym mieście turysta może odszukać ciekawe zabytki (sakralne i świeckie), głównie z XIX i początku XX wieku: pałac, starostwo, rynek i ratusz, Filharmonia Rybnicka, bazylika św. Antoniego, kościół MB Bolesnej, kośció...
Pieszy, Żółty szlak turystyczny prowadzący z okolic miejscowości Woźniki przez Żyglin do Tarnowskich Gór. Szlak "Gwarków Tarnogórskich" pozwala poznać miejscowości związane z tarnogórskim górnictwem. Północno-wschodni odcinek szlaku prowadzi przez rozległe lasy, w których znajduje się zatopiona kopa...

Najlepsze atrakcje dla dzieci na Śląsku - posłuchaj audiowycieczki:

Tarnowskie Góry
Zapraszamy na audiowycieczkę po Tarnowskich Górach!

-------------------------------

Zabytkowa Kopalnia Srebra

Szczęść Boże 81, 42-600 Tarnowskie Góry
tel. 32 285499632 2852981
biuro@kopalniasrebra.pl

-------------------------------

Sztolnia Czarnego Pstrąga
Repecka, 42-600 Tarnowskie Góry

tel. 789345279

rezerwacje@sztolniapstraga.pl

Wyświetlenia:  2774